Ο
Αζίζ Νεσίν που γεννήθηκε στις 20 Δεκέμβρη
1915 και πέθανε στις 6 Ιουλίου 1995 υπήρξε
ένας Τούρκος σατιρικός συγγραφέας και
ένα απο τα πιο φωτεινά μυαλά της χωρας.
Υπήρξε από τους βασικούς εκπροσώπους
του κριτικού ρεαλισμού στην τουρκική
λογοτεχνία μέσα από την οποία ασκησε
κριτική σε κοινωνικό και πολιτικό
επίπεδο.Παθιασμένος με την προστασία
της ελευθερίας του πνεύματος καταξιώθηκε
ως ένας ένθερμος αγωνιστής της δημοκρατίας.
Η
δεκαετία του 80 τον βρήκε να υψώνει το
ανάστημά του διαμαρτυρόμενος ενάντια
στη χούντα του στρατηγού Εβρέν,
αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την πρωτοβουλία
για τη γνωστή «Επιστολή των Διανοουμένων»,
που ασκούσε κριτική στο καθεστώς και
ζητούσε την επαναφορά της Δημοκρατίας.
Στις
αρχές της δεκαετίας του '90 άρχισε να
μεταφράζει τους «Σατανικούς Στίχους»
του Σαλμάν Ρούσντι, ο οποίος είχε
καταδικαστεί σε θάνατο για το βιβλίο
με τη κατηγορία προσβολής του Προφήτη
Μωάμεθ. Έτσι, ο Νεσίν έγινε στόχος των
ισλαμιστών στην Τουρκία και επικηρύχθηκε
από έναν επιχειρηματία με το ποσό των
100.000 δολαρίων.
Η
δίωξη του Νεσίν συνεχίστηκε στην Τουρκία,
με απόγειο την 2 Ιουλίου 1993, όταν ένα
εξαγριωμένο πλήθος φανατικών μουσουλμάνων
πολιόρκησε το ξενοδοχείο στο οποίο
παρακολουθούσε μια πολιτιστική εκδήλωση
των Αλεβιτών στην πόλη Σιβάς (Σεβάστεια)
και στη συνέχεια το πυρπόλησε.
Ο
Αζίζ Νεσίν επέζησε, αλλά 37 άνθρωποι
έχασαν τη ζωή τους. Η κυβέρνηση κατηγόρησε
δια στόματος της πρωθυπουργού Τανσού
Τσιλέρ τον ίδιο τον Νεσίν, επειδή είχε
«προκαλέσει το πλήθος».
Τα
τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν
αφιερωμένα στη μάχη κατά του θρησκευτικού
φανατισμού αφού αποδείχθηκε πως ήταν
ανάμεσα στους σκληρούς επικριτές του
ισλαμισμού.
Παραθέτω
το πιο γνωστό του ποήμα :
Σώπα
μη μιλάς! – Αζίζ Νεσίν
Σώπα,
μη μιλάς, είναι ντροπή
κόψ’
τη φωνή σου σώπασε
κι
επιτέλους αν ο λόγος είναι αργυρός
η
σιωπή είναι χρυσός.
Τα
πρώτα λόγια,
οι
πρώτες λέξεις,
που
άκουσα από παιδί
έκλαιγα,
γέλαγα, έπαιζα μου λέγαν:
«σώπα».
Στο
σχολείο μου κρύψαν την αλήθεια τη μισή,
μου
λέγανε : «εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!»
Με
φιλούσε το πρώτο κορίτσι που ερωτεύτηκα
και μου λέγε:
«κοίτα
μην πεις τίποτα και σώπα!»
Κόψε
τη φωνή σου,μη μιλάς, σώπαινε.
Και
αυτό βάσταξε μέχρι τα είκοσι μου χρόνια.
Ο
λόγος του μεγάλου
η
σιωπή του μικρού.
Έβλεπα
αίματα στα πεζοδρόμια,
«Τι
σε νοιάζει;», μου λέγαν,
«θα
βρεις το μπελά σου,τσιμουδιά, σώπα».
Αργότερα
φωνάζαν οι προϊστάμενοι
«Μη
χώνεις τη μύτη σου παντού,
κάνε
πως δεν καταλαβαίνεις και σώπα»
Παντρεύτηκα
κι έκανα παιδιά,
και
τα 'μαθα να σωπαίνουν,
η
γυναίκα μου ήταν τίμια κι εργατική
και
ήξερε να σωπαίνει.
Είχε
μάνα συνετή , που της έλεγε «Σώπα».
Στα
χρόνια τα δίσεκτα
οι
γείτονες με συμβουλεύαν :
«Μην
ανακατεύεσαι,
πες
πως δεν είδες τίποτα και
Σώπα».
Μπορεί
να μην είχαμε με δ’αύτους
γνωριμία
ζηλευτη,
μας
ένωνε , όμως, το Σώπα.
Σώπα
ο ένας,σώπα ο άλλος,
σώπα
οι επάνω, σώπα οι κάτω,
σώπα
όλη η πολυκατοικία
και
όλο το τετράγωνο.
Σώπα
οι δρόμοι οι κάθετοι
και
οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε
τη γλώσσα μας.
Στόμα
έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε
το σύλλογο του «Σώπα»,
και
μαζευτήκαμε πολλοί,
μία
πολιτεία ολόκληρη,
μια
δύναμη μεγάλη,
αλλά
μουγκή!
Πετύχαμε
πολλά
και
φτάσαμε ψηλά,
μας
δώσαν και παράσημα,
κι
όλα πολύ εύκολα,
μόνο
με το Σώπα.
Μεγάλη
τέχνη αυτή το «Σώπα».
Μάθε
το στα παιδία σου,
στη
γυναίκα σου
και
στην πεθερά σου
κι
αν νιώθεις την ανάγκη
να
μιλήσεις
ξερίζωσε
τη γλώσσα σου
και
κάν’την να σωπάσει.
Κόψε
την σύρριζα.
Πέταχτην
στα σκυλιά.
Το
μόνο άχρηστο όργανο
από
τη στιγμή που δεν το
μεταχειρίζεσαι
σωστά.
Δεν
θα έχεις έτσι εφιάλτες,
τύψεις
κι αμφιβολίες.
Δε
θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου
και
θα γλιτώσεις από το βραχνά
να
μιλάς , χωρίς να μιλάς
να
λες «έχετε δίκιο,είμαι με σάς»
“Αχ!
πόσο θα ‘θελα να μιλήσω ο κερατάς”,
και
δεν θα μιλάς,
θα
γίνεις φαφλατάς,
θα
σαλιαρίζεις αντί να μιλάς .
Κόψε
τη γλώσσα σου,
κόψ’την
αμέσως.
Δεν
έχεις περιθώρια.
Γίνε
μουγκός.
Αφού
δε θα μιλήσεις ,
καλύτερα
να το τολμήσεις.
Κόψε
τη γλώσσα σου.
Για
να 'σαι τουλάχιστον σωστός.
Στα
σχέδια και στα όνειρά μου
ανάμεσα
σε λυγμούς
και
παροξυσμούς
κρατώ
τη γλώσσα μου,
γιατί
νομίζω πως θα’ρθει η στιγμή
που
δεν θα αντέξω
και
θα ξεσπάσω
και
δεν θα φοβηθώ
και
θα ελπίζω
και
κάθε στιγμή
το
λαρύγγι μου
θα
γεμίζω με ένα φθόγγο,
με
ένα ψίθυρο,
με
ένα τραύλισμα,
με
μια κραυγή που θα μου λέει:
ΜΙΛΑ!….
Απαγγέλει η Μαριέτα Ριάλδη
