Άγγλος ηθοποιός και
σκηνοθέτης του βωβού κινηματογράφου,
που έμεινε στο διαχρονικό πάνθεον της
μνήμης μας νσαρκώνοντας τον Σαρλό, και
σκόρπισε και σκορπά άφθονο γέλιο σε
μικρούς και μεγάλους.
Ο Τσαρλς Σπένσερ «Τσάρλι»
Τσάπλιν (Charles Spencer «Charlie» Chaplin) γεννήθηκε
στις 16 Απριλίου του 1889 στο Λονδίνο από
γονείς θεατρίνους. Τα παιδικά του χρόνια
κάθε άλλο παρά γελαστά κι ευτυχισμένα
ήταν. Μετά τον πρώιμο χωρισμό των γονιών
του πέρασε τη νηπιακή ηλικία του ανάμεσα
σε μπουλούκια θεατρίνων, συνοδεύοντας
τη μητέρα του στις περιοδείες της ανά
την αγγλική επικράτεια. Όταν, όμως,
βρέθηκε ορφανός από πατέρα και με μητέρα
άνεργη, η ζωή του μικρού Τσάρλι άρχισε
να μοιάζει ολοένα και περισσότερο
βγαλμένη από τις σελίδες του Ντίκενς.
Για να κερδίσει το μεροκάματο της
οικογένειας αυτοσχεδιάζει μικρά
χορευτικά στους δρόμους του κακόφημου
Λονδίνου και μαζεύει τις πενταροδεκάρες
των περαστικών.
Σε ηλικία οκτώ ετών
ήταν ήδη επαγγελματίας ηθοποιός, που
ερμήνευε παιδικούς ρόλους σε παραστάσεις
στο Λονδίνο και στα 17 του έγινε μέλος
επιτυχημένου θιάσου με τον οποίον έκανε
δύο περιοδείες στην Αμερική.
Φθάνοντας στο Λος
Άντζελες, τον Δεκέμβριο του 1913, ήταν ήδη
αποφασισμένος να μη γυρίσει πίσω στην
Αγγλία. Η πρώτη ταινία του «Making a living»
(1914) δεν ενθουσίασε, διέκριναν όμως από
την αρχή στον άγγλο κωμικό με το αστείο
περπάτημα ένα ξεχωριστό ταλέντο. Ο
Τσάπλιν ήθελε να κατακτήσει το καινούργιο
μαζικό είδος διασκέδασης, μεταφέροντας
στη μεγάλη οθόνη όλη την εμπειρία του
πλανόδιου θεατρίνου.
Λίγους μήνες αργότερα
και με 11 ταινίες στο ενεργητικό του
νιώθει ήδη «βετεράνος» ηθοποιός, έτοιμος
να πάρει ο ίδιος την κάμερα στα χέρια
του. Είναι η εποχή του πειραματισμού,
μέσα από τον οποίο θα γεννηθεί η τόσο
οικεία και παγκοσμίως αναγνωρίσιμη
εικόνα του Σαρλό: του καλοκάγαθου
αλητάκου με το κοντό μαύρο μουστάκι, τα
υπερμεγέθη παπούτσια, το ημίψηλο καπέλο
σε μικρότερο από το κανονικό νούμερο
και το μπαστούνι από μπαμπού, που
προσπαθεί να επιβιώσει, διατηρώντας
την αξιοπρέπειά του μέσα σ’ ένα κόσμο
κοινωνικής αδικίας και ανισότητας.
Charlie Chaplin-The Great Dictator -Ελληνικοί Υπότιτλοι-1940 Η Πιο σημαντική ομιλία που έγινε ποτέ στον κόσμο
Το 1921 βγαίνει στις
αίθουσες το «Χαμίνι» («The Kid»), το οποίο
μένει στην ιστορία ως το πρώτο αριστούργημά
του. Με το νέο συμβόλαιο που υπογράφει
στην εταιρεία Mutual, ο Τσάπλιν γίνεται ο
πιο ακριβοπληρωμένος άνθρωπος στο
Χόλιγουντ, με μισθό που δεν πέφτει κάτω
από τις 10.000 δολάρια την εβδομάδα και με
ένα επιπλέον μπόνους 150.000 δολαρίων.
Διανύει την πιο δημιουργική περίοδο
της καριέρας του, καθώς αναδεικνύεται
σε ανυπέρβλητο μάστορα της παντομίμας,
ικανό να οδηγεί τους θεατές του από το
γέλιο στο δάκρυ με μία απλή έκφραση ή
χειρονομία και με χάρη που συχνά
παρομοιάζεται με εκείνη ενός χορευτή
μπαλέτου.
Το 1919 ιδρύει τη United
Artists μαζί με δύο ακόμη μεγάλους ηθοποιούς
της εποχής του, τη Μαίρη Πίκφορντ και
τον Ντάγκλας Φέρμπανκς, και συνεχίζει
τις εισπρακτικές επιτυχίες του, αγνοώντας
για αρκετά χρόνια τη νέα τεχνολογία του
ομιλούντος κινηματογράφου, φοβούμενος
ότι η ουσία της τέχνης του, η παντομίμα,
θα εξαφανιζόταν ανάμεσα στους διαλόγους.
Έργα του, όπως «Τα φώτα της πόλης» («City
Lights»,1931) και οι «Μοντέρνοι καιροί»
(«Modern Times», 1936) ήταν βωβές ταινίες που
γνώρισαν τεράστια επιτυχία την εποχή
του ομιλούντος κινηματογράφου. Το 1940
γύρισε την πρώτη του ομιλούσα ταινία,
τον «Μεγάλο Δικτάτορα» («The Great Dictator»),
που ήταν μια σάτιρα του Αδόλφου Χίτλερ.
Ο Τσάρλι Τσάπλιν Ήταν
γαμπρός του Ευγένειου Ο' Νιλ.Η Όνα Ο'
Νιλ ήταν 18 χρονών όταν παντρεύτηκε τον
Τσάρλι Τσάπλιν κι αυτός 54, παρολαυτά
έκαναν 8 παιδιά και ζήσαν μαζί 34 χρόνια.
Οι θεατές όλου του
κόσμου μπορεί να λάτρεψαν τον Τσάπλιν,
οι επικριτές του όμως στην Αμερική δεν
ήταν λίγοι και κατηγορήθηκε ως κομμουνιστής
από το μακαρθικό λόμπι του Χόλιγουντ
και αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία το 1952.
Ο Τσάπλιν δεν έλαβε
ποτέ ένα κανονικό βραβείο Όσκαρ. Τιμήθηκε
το 1927 από την Αμερικανική Ακαδημία
Κινηματογράφου, που απονέμει τα Όσκαρ,
για την «ιδιοφυή, συγγραφή, σκηνοθεσία
και παραγωγή» της ταινίας «Το τσίρκο»
και το 1972 για την «ανυπολόγιστη συμβολή
του στην εξέλιξη του κινηματογράφου ως
της μεγαλύτερης μορφής τέχνης του 20ου
αιώνα». Μέχρι το 2011, ήταν ο άνθρωπος που
είχε αποσπάσει το μεγαλύτερο σε διάρκεια
χειροκρότημα σε απονομπή των Oscar: 12
λεπτά.Το 1975 χρίστηκε ιππότης της
Βρετανικής Αυτοκρατορίας από τη βασίλισσα
Ελισάβετ κι έγινε «σερ».
Ο Τσάρλι Τσάπλιν πέθανε
τα Χριστούγεννα του 1977 στο Βεβέ της
Ελβετίας, σε ηλικία 88 ετών.
Η ανάγκη του Miles Davis ν'αγκαλιάσει με τη μουσική του ευρύτερο και νεαρότερο ακροατήριο οδήγησε σ'ένα έργο-σταθμό του 20ου αιώνα και άλλαξε τον ρου της ιστορίας της μουσικής από το 1970 και μετά, επιδρώντας στην υφή της τζαζ, του ροκ, της σόουλ δίνοντας ταυτόχρονα μια απτή μορφή στην έννοια της fusion. Ο
Αυγούστος του 1969 όπως αποδείχθηκε
αργότερα είχε ένα τεράστιο ιδιαίτερο
μουσικό ενδιαφέρον. Η ίδια η φύση της
μουσικής άλλαζε και έπαιρνε μια μορφή
καθοριστική για το μέλλον της. Δεν μιλάμε
μόνο για το φεστιβάλ του Γούντστοκ που
άρχισε τον δεκαπενταύγουστο του ’69
αλλά και για το γεγονός ότι σε ένα
τριήμερο 19, 20, 21 Αυγούστου γράφτηκε ένα
άλμπουμ που η σημασία του ακόμα και
σήμερα παραμένει μεγάλη.
Εκείνες
τις μέρες ο Miles Davis μπήκε στο στούντιο
και έφτιαξε ίσως τον πιο ρηξικέλευθο
δίσκο όλης του της καριέρας. Ο διάσημος
τρομπετίστας της τζαζ έκανε το μεγαλύτερό
του άνοιγμα σε ΟΛΟ τον κόσμο και ΟΛΗ την
γκάμα της μουσικής. Μπορεί να μιλάμε
για την απαρχή του jazz rock, όμως το “Bitches
Brew” είναι κάτι πολύ ευρύτερο.
Ακούγοντάς
το σήμερα, μετά από 46 χρόνια, το “Bitches
Brew” είναι το σημείο όπου όλα τα
επικρατούντα μουσικά genres των ‘60’s, η
τζαζ, το ροκ και η σόουλ, αναμειγνύονται
και γίνονται ένα, αφήνοντας την μουσική
να λειτουργήσει πάνω και πέρα από
ταμπέλες. Ο Miles για μια ακόμα φορά
δικαιολογεί τον τίτλο που του είχε δώσει
ο Duke Ellington: είναι αναμφισβήτητα ο Picasso
της τζαζ και αυτό τείνει να εκφραστεί
– με έναν πιο ψυχεδελικό τρόπο – ακόμα
και στο εξώφυλλο του δίσκου, που κυκλοφορεί
τον Απρίλιο του 1970 και αναταράζει πλήρως
τα «δεδομένα». Στο ηλεκτρικό χωνευτήρι που έπλασε την αιχμή του δόρατος ενσωματώθηκαν η τζαζτου Duke Ellington με τα ακόρντα του Jimi Hendrix,το φανκ των James Brown & Sly Stone με τον avantgarde απόηχο της Σχολής του Darmstadt.Από τον πρωτοποριακό συνδυασμό προέκυψαν παρατεταμένες σουίτες που παρέπεμπαν περισσότερο σε κινήσεις κλασικής συμφωνίας παρά σε Jazz.Τα ασύμμετρα ρυθμικά στρώματα και ακόρντα που μοιάζουν να εκρήγνυνται προς όλες τις πιθανές κατευθύνσεις υποκινούνται από τη χρήση περισσοτέρων του ενός εκτελεστών σε μπάσο,κρουστά και πιάνο,ενώ όλοι οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να ξεφύγουν από τα όρια της παρτιτούρας.
Ηλεκτρικά όργανα,γενναιόδωρη εκμετάλλευση του rubato, συστροφή αφρικανικών επιρροών με Ινδικές Ragas και η στουντιακή δεξιοτεχνία κατά την επανασυναρμολόγηση -στα πρότυπα της Musique Concrete- των μαγνητοταινιών που γράφτηκαν στη διάρκεια των τριήμερων ηχογραφήσεων αλλοιώνουν τη δομή του χωροχρόνου.Ο εμπλουτισμός του master με ηλεκτρονικά εφέ αναβιβάζει το θάλαμο ελέγχου σε μουσικό όργανο,ακολουθώντας τις pop αρχές που είχαν θεσπίσει ο George Martin για τους Beatles και ο Phil Spector.Για καθέναν από τους μουσικούς που συμμετείχαν στο εγχείρημα-όλοι κορυφαίοι ερμηνευτές στον τομέα τους- οι ηχογραφήσεις στάθηκαν εφαλτήριο σπουδαίας δημιουργίας και καριέρας στο μουσικό στερέωμα. και βλέποντας το αποτέλεσμα που παρουσίασαν οι Santana, η Mahavishnu Orchestra ή οι Weather Report μέσα στο διάστημα 1970-71, μπορούμε να διακρίνουμε τον καταλυτικό ρόλο που παίζει ο Miles Davis και το “Bitches Brew”
O Miles Davis με τον παραγωγό του δίσκου Teo Macero
Ο
Miles μπαίνει στο στούντιο έχοντας ένα
γκρουπ που αποτελούν οι Wayne Shorter (σοπράνο
σαξόφωνο ), Bennie Maupin (μπάσο κλαρίνο ), Joe
Zawinul και Chick Corea (ηλεκτρικά πιάνα ), John
McLaughlin (ηλεκτρική κιθάρα ), Dave Holland (μπάσο
), Harvey Brooks (ηλεκτρικό μπάσο ), Lenny White και
Jack DeJohnette (ντραμς ), Don Alias (κόνγκας ) και
Ben Riley (κρουστά ) και όλοι μαζί φτιάχνουν
πολυρυθμικές και πολυεπίπεδες συνθέσεις,
τέτοιες που δεν είχαν ποτέ ξανακουστεί
ούτε σε τζαζ ούτε σε ροκ περιβάλλον.
Ακόμα και τα σόλο βγαίνουν μέσα από
ομαδικό πνεύμα και συλλογική αντίληψη.
Με
τη μουσική του “Bitches Brew” να αναβλύζει
κυριολεκτικά μέσα από τις ηχογραφήσεις
αυτού του ιστορικού τριημέρου του
Αυγούστου του 1969 ο Miles είχε στο μυαλό
του το φανκ του James Brown και τον blue ηλεκτρισμό
του Jimi Hendrix στην προοπτική τους αλλά και
την cool attitude που ο ίδιος είχε μπολιάσει
στην τζαζ δυο δεκαετίες πιο πριν. Έτσι
το μείγμα είναι απόλυτα ζωντανό και
πετυχημένο, με τονισμένη μάλιστα την
διεθνική του υφή καθώς τρεις από τους
μουσικούς, οι Zawinul, Holland και McLaughlin, είναι
ευρωπαίοι που κινούνται με μέγιστη
άνεση στον σκληρό πυρήνα της τζαζ. Από
τη στιγμή που οι ηχογραφήσεις του
“Bitches Brew” ολοκληρώθηκαν, στις 21 Αυγούστου
1969, και ο παραγωγός Teo Macero προωθεί τις
μαγνητοταινίες για τα περαιτέρω, τίποτα
πια δεν είναι το ίδιο στον κόσμο της
μουσικής. Αυτό επιβεβαιώνεται και από
τα επόμενα άλμπουμ που κυκλοφόρησε η
Columbia με το όνομα του Miles Davis και που
σχετίζονται άμεσα με το “Bitches Brew”,
δηλαδή τα “Live/Evil”, “Big Fun”, “Circle in the
Round”, που ολοκληρώνουν και διευρύνουν
την αρχική εντύπωση. Μουσική που δίνει
στον Miles επιπλέον stardom και σ’ εμάς
περισσότερο υλικό για μελέτη και
απόλαυση.
Το έργο επέφερε σχίσμα ανάμεσα σε κριτικούς και οπαδούς,προκαλώντας ακραίες εκφράσεις είτε λατρείας είτε απέχθειας προς τη νέα τάξη μουσικής που καθιέρωνε.Στους επίμονους ψιθύρους ότι πραγματικοί υποκινητές της επαναστατικής στροφής ήταν ο παραγωγός Teo Macero και το διευθυντικό στέλεχος της Columbia Clive Davis,ο Miles πρόβαλλε στα εξώφυλλα των δίσκων τη δήλωση "Μουσικές Κατευθύνσεις από το Miles Davis" υποστηρίζοντας λυσσασμένα στις συνεντεύξεις ότι ο ίδιος ήταν υπεύθυνος για την παραμικρή μουσική λεπτομέρεια της παραγωγής.Ανεξάρτητα πάντως της ταυτότητάς του,ο εμπνευστής είχε κατανοήσει τη στοιχειώδη αλήθεια ότι η επίτευξη νέων(ακουστικών και μη) κατορθωμάτων απαιτεί την αναίρεση της αίσθησης ασφάλειας που δίνει η προσκόλληση στα εσκαμμένα.Στη δεκαετία που ακολούθησε,ο ηλεκτρικός ορυμαγδός του Jazz/Rock fusion σάρωσε τη Jazz σκηνή-συμπεριλαμβανομένου και του ιδίου του Miles Davis- στο πέρασμά του,για να εκφυλιστεί τελικά.Τα παρακλάδια όμως του γνήσιου μουσικού DNA εισέβαλαν στη σύγχρονη δημιουργία στον πυρήνα των Industrial,drum & bass,trip-hop,ethnic και ambient ιδιωμάτων.Επιστρέφοντας στα σαραντάχρονα της θρυαλίδας,διατηρεί αυτή ένα φρέσκο και σπινθηροβόλο χαρακτήρα πλούσιο σε πιθανότητες και προοπτικές,ως έργο που αναιρεί οποιαδήποτε κατηγοριοποίηση αφήνοντας στη θέση της απλά τον όρο ΄΄Μουσική΄΄.
Επιγραμματικά σχόλια επί των συνθέσεων που περιέχονταν στην αυθεντική έκδοση Pharaoh's Dance:εισαγωγή με σύνθεση του Joe Zawinul.Απεγνωσμένη προσπάθεια της τρομπέτας να δώσει ξεκάθαρο προσανατολισμό στο τοίχος της αταξίας και αβεβαιότητας που ορθώνεται σε ομόκεντρες κυκλικές τροχιές από τα υπόλοιπα όργανα. Bitches Brew: Ατελείωτο ξετύλιγμα της μινιμαλιστικής γραμμής του μπάσου,σα φίδι που δαγκώνει την ουρά του.Πάνω στον άξονα της αυτοαναπαραγόμενης σπείρας δεσπόζει επαναλαμβανόμενη η τρίλια της τρομπέτας,άλλοτε αισθητή σα στρατιωτικό πρόσταγμα και άλλοτε σαν ικεσία. Spanish Key:Ο παλλόμενος αυτοσχεδιασμός φτάνει σε σημείο βρασμού καθώς η τρομπέτα λοξοκοιτά παλαιά Ισπανικά σκαριφήματα με τα ηλεκτρικά πιάνα,την κιθάρα και το μπάσο κλαρινέτο να εξαχνώνουν τις εμφανιζόμενες μελωδικές γραμμές. John Mc Laughlin:Μουσικό θραύσμα στοιχειωμένο από το μελωδικό αυτοσχεδιασμό της ηλεκτρικής κιθάρας. Miles Runs the Voodoo Down:Φόρος τιμής και συνάμα επαναδιαπραγμάτευση της παράδοσης των Blues.Ο καμβάς της ακλόνητης ρυθμικής βάσης διαπερνάται από τα σόλο της τρομπέτας του σαξοφώνου και της ηλεκτρικής κιθάρας,με τη φωνή της πρώτης να κλιμακώνεται ανιχνεύοντας το παρελθόν και μέλλον της μουσικής έκφρασης. Sanctuary:ιδανικό φινάλε σε σύνθεση του Wayne Shorter.Νοσταλγικός αποχαιρετισμός με μιγαδική φόρμα μπαλάντας στο παρελθόν που έμοιαζε πια να βρίσκεται έτη φωτός μακριά.
Δισκογραφικά το "Bitches
Brew" καλύπτεται πλήρως. Στην αγορά
υπάρχουν το original διπλό LP και το CD - με
bonus ή χωρίς. Επίσης, έχουν κυκλοφορήσει
οι "Complete Bitches Brew Sessions" σε CD box από
την Sony Music και LP box από την Mosaic (δυσεύρετο
). Για τα 40 χρόνια του "Bitches Brew" έχει
βγει μια special edition με CD, LP, DVD. Και, φυσικά,
υπάρχει σε όλες τις streaming πλατφόρμες
όσο και στο YouTube.Tο "Bitches Brew" παραμένει
μνημείο μουσικής υπερβατικότητας και
ύμνος στην ευθύνη που βαρύνει τους
σπουδαίους δημιουργούς να κατακτούν
με την έμπνευσή τους ανεξερεύνητα πεδία.
Ήσουν παιδί. Ήθελες να δείξεις σε όλους πόσο καλός ήσουν. Είπες:" κοιτάξτε με όλοι", και όλοι κοίταξαν πως ήθελες να πηδήξεις από την μια πέτρα στην άλλη. Αλλά γλίστρησες και έπεσες μέσα στο νερό. Και όλοι οι φίλοι γέλασαν. Και η μαμά γέλασε. Θα ήθελες , τότε , να είχε ανοίξει η γη και να σε είχε καταπιεί, ντράπηκες τόσο πολύ. Σήμερα, χωρίς να το συνειδητοποιείς, φοβάσαι ακόμα μην γλιστρήσεις και πέσεις στο νερό. Να γιατί δεν τολμάς πολλές φορές στην ζωή σου. Να γιατί αισθάνεσαι ανασφαλής , ενοχές και ότι σε κριτικάρουν. Σήμερα , το να πέσεις στο νερό δεν θα είχε και τόση μεγάλη σημασία.Μπορούμε ακόμα και να γελάσουμε, όταν το θυμόμαστε. Έφτασε η στιγμή να διαλύσεις εκείνους τους φόβους, να τολμήσεις, και γιατί όχι και να γλιστρήσεις ακόμη, αλλά ζήσε. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ/Η. Φτάνει πια από τους περιττούς φόβους. Ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Από το : Ιαθείν Ιούλιος 2013
