Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 2016

Ο μύθος των Χριστουγέννων - Μάνος Χατζηδακης 1978 - 1980


Απόσπασμα 18. Η γέννηση του Χριστού και οι αμαρτίες των νεαρών μαθητών όταν παραβιάζουν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας


"Ο μύθος των Χριστουγέννων κρατιέται με τη βία απ` τα παράθυρα και από τις πόρτες, κρεμασμένος σε πανύψηλα κι αφιλόξενα σύγχρονα σκυθρωπά κτίρια. Τον συντηρούν οι δραστηριότητες της αγοράς, τα συμφέροντα των εμπόρων, οι ανελεύθερες κυβερνήσεις —πλην ανατολικών— και οι ακόμη πιο ανελεύθερες θρησκευτικές οργανώσεις, τέλος, οι αστοί και οι εργατικοί, πρόσφατοι μετανάστες στην αστική τάξη, που κατ` ουσίαν κυβερνάν τον κόσμο μας, και που επιθυμούν θρησκευτικές αιτιολογίες και παραδόσεις για διασκέδαση, απόλαυση κι αμεριμνησία. 

Ούτε για τα παιδιά δεν έμειναν τα σύμβολα ανέγγιχτα. Κι αυτά ακόμη προσπαθούν να ονειρεύονται μέσα από τις εφιαλτικές ειδικές εκπομπές της τηλεόρασης, κι από ένα σπίτι που τις μέρες αυτές δεν έχει να προσθέσει κανένα αληθινό αγαθό, ούτε υποδομή για μια γενναία ονειροπόληση — ονειροπόληση ενός κόσμου ιδανικού, που να τον κυβερνάει ο Χριστός και οι Άγιοι του, με αρχηγό τον Αϊ-Βασίλη. Ιδιαίτερα στον τόπο μας, τα Χριστούγεννα γίνανε μέρες συναλλαγής και αυτοϊκανοποίησης. Ευκαιρία για μια ευρωπαϊκή παράσταση. Αν είχαμε και λίγο περισσότερο χιόνι, ώ τότες τα πράγματα θάσαν καλύτερα.

Η γέννηση του Χριστού παραμένει πια μια επέτειος άγονη και χωρίς αίσθημα. Και η Αθήνα μας, σαν καπνιστό τσουκάλι οινομαγειρείου χωρίς φωτιά και θέρμανση, ζει την αγιότητα των ημερών σκυθρωπά, άχαρα και κουρασμένα. Οι δρόμοι σκοτεινοί, για οικονομία, βέβαια, ηλεκτρισμού, αλλά φαντάζουν απείρως σκοτεινότεροι έτσι καθώς περιέχουν ολοένα και περισσότερο αναίδεια, αναπηρία και ανανδρία.

Η δυστυχία ολοφάνερη στα μάτια των γερόντων, που φεύγουν κάθε μέρα από κοντά μας θλιμμένοι κι απροστάτευτοι, γνωρίζοντας καλά πια πως γεννήσανε λειψούς ανθρώπους και πολύ χιόνι, που ατέλειωτα θα τους σκεπάζει στους αιώνες. Τα κάλαντα, τα δώρα και οι αγιασμοί δεν πείθουνε κανένα ότι προσφέρουνε αγάπη και παράδοση. Μόνο τα πρόσωπα μερικών παιδιών και μερικών γριών που περιφέρονται θλιμμένες είναι ό,τι διαθέτει ο κόσμος μας, για ν” αγαπάς τις μέρες τούτες.

Κι έτσι που ο μύθος των Χριστουγέννων έγινε δίσκος τουρισμού, ζωγραφική σε λαϊκή αγορά, σύνθημα αυτοκόλλητο σε πρακτορείο ΠΡΟ-ΠΟ, βγήκανε για σεργιάνι χιλιάδες αυτοκίνητα, να πουν τα κάλαντα τα εθνικά, τα θρησκευτικά και τα καταναλωτικά. Πόσο μας ξεκουράζει αυτό το ράντισμα πετρελαίου εις τας οδούς, για να στολίσουμε το σπίτι, για να φωτογραφίσουμε το στολισμένο κέντρο της πόλης, ν` αφήσουμε τα δώρα μας στους τροχονόμους αστυνομικούς και, τέλος, να επιστρέψουμε κατάκοποι τη μεσημβρία σπίτι μας, για το απαραίτητο και παραδοσιακό γεύμα παραμονής.

Τη στιγμή αυτή ακριβώς, μού τηλεφώνησε ο Φεντερίκο Φελλίνι και μού ζητά την άδεια να γυρίζει σε ταινία τούτο το σχόλιό μου. Μόνο που θ` αλλάξει, λέει, τον τίτλο και θα ονομάσει την ταινία του "Ιπτάμενα αυτοκίνητα των Χριστουγέννων στην Αθήνα".

Τον ευχαρίστησα και φυσικά τούδωσα την άδεια, μ`ένα κρυφό χαμόγελο. Γιατί δεν εκατάλαβε πόσο πολύ δικιά του υπήρξεν η ουσία του σχολίου μου. Δηλαδή, πόσο πολύ κι εγώ αμάρτησα, σαν μαθητής."




Το απόσπασμα ειναι από το εξαντλημένο βιβλίο του Εξάντα, "Τα σχόλια του τρίτου" βιβλίο που χωρίζεται σε τέσσερα μέρη και περιλαμβάνει έξι δοκίμια και 36 ενότητες που εκφώνησε ο Μάνος Χατζιδάκις στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας από το 1978 έως και το 1980.Τα εβδομαδιαία ραδιοφωνικά σχόλια του Μάνου Χατζιδάκι, εκφωνήθηκαν την περίοδο που ήταν διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.

Α. Η γένεση

  • 1. Η καινούργια μορφή ενός προγράμματος και οι ελέφαντες
  • 2. Ο αστερισμός της Παρθένου στη νεοελληνική ευαισθησία
  • 3. Το λαϊκό, το μάγκικο και το παλιό ρεμπέτικο
  • 4. Περί πολιτισμού και καλλιστείων στη μουσική μας παιδεία
  • 5. Οι ανθυγιεινές επιπτώσεις της κλασικής μουσικής – σπουδή σ' ένα αναγεννησιακό λάθος
  • 6. Ο ρόλος της ενδυμασίας στη σοβαρή μουσική
  • 7. Ωδεία και καφωδεία

Β. Το σώμα, το παρόν ελληνικό

  • 8. Η προσευχή της Ερωφίλης και τ' απροσδόκητα
  • 9. Το πρόσωπο του τέρατος κι ο φόβος μήπως το συνηθίσουμε
  • 10. Νυχτερινό Αθηνών
  • 11. Αγώνες Λύρας και η άνοδος των Ανωγείων
  • 12. Εν Ηρακλείω εγένετο
  • 13. Το Μινωικό πλέγμα ή το πλέγμα του Μίνωος
  • 14. Πράξεις πολίτου και αντιδράσεις κωνώπων
  • 15. Τα νερά που λιμνάζουν δεν είναι αναγκαστικά... γραφικές λίμνες. Μπορεί να είναι κι εστίες μικροβίων
  • 16. Απεργίες, στάσεις και ανατάσεις
  • 17. Η ωδειακή παιδεία και οι θλιβερές επιπτώσεις της επί της φυσιογνωμίας των νεαρών μαθητών και της σωματικής αυτών διαπλάσεως
  • 18. Η γέννηση του Χριστού και οι αμαρτίες των νεαρών μαθητών όταν παραβιάζουν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας
  • 19. Προφητείες για μια ονειρική πραγματικότητα και η πανελλήνια αλήθεια των συλλόγων
  • 20. Περίανδρος κατά Λυσάνδρου. Παράλληλες συμπτώσεις και αντιθέσεις. Μια μαθηματική αισθητική
  • 21. Πώς οι λιποθυμίες των άστρων δεν είναι δυνατόν να προκαλέσουν κυβερνητικούς ανασχηματισμούς
  • 22. Οι πρόγονοι και η ύποπτη συμπεριφορά τους όταν τους επικαλούμεθα συχνά
  • 23. Το ορνιθοκομείο σαν σχολή ευαισθησίας και ολίγα περί μνήμης
  • 24. Η Παρθένος, ο Έζρα Πάουντ και οι χαρταετοί

Γ. Με οπτική γωνία τον χρόνο

  • 25. Ο λαχειοπώλης τ' ουρανού
  • 26. Ολίγα τινά περί παραδόσεως εθνικής, λαϊκής και μη
  • 27. Τα κόκκινα παπούτσια και η τεχνική των σκοτεινών διαδρόμων
  • 28. Οι νεολαίοι του σήμερα και το αυγό
  • 29. Οι πολιτικές παρατάξεις μες στα συμπλέγματα των αστρικών σωμάτων
  • 30. Όταν ελευθερωθούμε από τη δυναστεία των τεχνών και από τη δυστυχία των καλλιτεχνών
  • 31. Η δημογεροντία του μέλλοντος
  • 32. Το πέλμα του Αντίνορος εις το γραφείον του Εισαγγελέως
  • 33. Ο Μελαχρινός Έρως, το εκκρεμές και η Μάτση των ονείρων
  • 34. Η σιωπηλή γιορτή του Ιησού και η λιτανεία των δακρυσμένων και των απερχομένων
  • 35. Εκμαγείο μέλλοντος χρόνου

Δ. Και η κατάληξη το τέλος, το πραγματικό

  • 36. Σχόλια για όσα έγιναν, για όσα γίνονται, για όσα μέλλει να γεννούν και η νοσταλγία των χοίρων με την τελική τους επιστροφή.

Η Αλήθεια του ενός ανθρώπου είναι το ψέμα του άλλου

  Ο σχηματισμός άποψης, η γνώμη, είναι το θεμελιωδέστερο πακέτο νοητικής διεργασίας του ανθρώπου. Είναι ο οδηγός κάθε προσωπικής επιλογής, η...