Σκέψεις ενός ελεύθερου μυαλού : Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι o άνθρωπος, ο οποίος είδε έναν άγγελο

Ο Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι ή Ταρκόβσκι (Андре́й Арсе́ньевич Тарко́вский, 4 Απριλίου 1932 – 29 Δεκεμβρίου 1986) ήταν Ρώσος σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους και επιδραστικότερους σκηνοθέτες την περίοδο της Σοβιετικής ένωσης καθώς και ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Η διεθνής αναγνώριση του Ταρκόφσκι ήρθε με την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν (1962), η οποία κέρδισε τρεις "Χρυσούς Λέοντες" στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας, μεταξύ των οποίων το βραβείο σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας. Επόμενη κινηματογραφική ταινία του Ταρκόφσκι αποτέλεσε η επική παραγωγή Αντρέι Ρουμπλιόφ (1969), η οποία αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα από το σοβιετικό καθεστώς, παραμένοντας μάλιστα απαγορευμένη μέχρι το 1971. Η ταινία αυτή προβλήθηκε στο φεστιβάλ των Καννών, αποκομίζοντας τελικά το βραβείο FIPRESCI.Η τελευταία του ταινία Η Θυσία, γυρίστηκε στη Σουηδία το 1986 κερδίζοντας τέσσερα βραβεία στις Κάννες. Πέθανε την ίδια χρονιά στην Γαλλία από καρκίνο.

Το έργο του Ταρκόφσκι χαρακτηρίζεται από έντονα προσωπικά και μεταφυσικά στοιχεία, με επιρροές από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Αργοί ρυθμοί, εικόνες εξαιρετικής αισθητικής και σταθερά απόμακρα και μακράς διάρκειας πλάνα είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ταινιών του. Σταδιακά ανέπτυξε μία προσωπική θεωρία γύρω από τον κινηματογράφο, που αποκαλείται συχνά και ως γλυπτική του χρόνου. Σύμφωνα με αυτή, ο Ταρκόφσκι πίστευε πως ένας από τους κύριους στόχους του κινηματογράφου ήταν η καταγραφή της αληθινής ανθρώπινης εμπειρίας του χρόνου. Ο ίδιος δεν θεωρούσε τα έργα του συμβολικά, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: ''...είμαι εχθρός των συμβόλων. Είναι μια πολύ στενή έννοια από την άποψη ότι ένα σύμβολο υπάρχει με σκοπό την αποκρυπτογράφησή του. Από την άλλη πλευρά, μια καλλιτεχνική εικόνα δεν χρειάζεται αποκρυπτογράφηση, είναι ένα ισοδύναμο του κόσμου που μας περιβάλλει. Η βροχή στο Σολάρις δεν είναι σύμβολο, είναι απλά μια βροχή που στην συγκεκριμένη στιγμή έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον ήρωα. Δεν συμβολίζει τίποτε, απλά εκφράζει. Είναι μια καλλιτεχνική αλληλουχία εικόνων. Το σύμβολο κατ' εμέ, είναι κάτι πολύ περίπλοκο". Συχνά οι ταινίες του Ταρκόφσκι κατατάσσονται στο είδος του ποιητικού κινηματογράφου. Ο ίδιος ο Ταρκόφσκι όμως δεν αποδεχόταν ούτε αυτό το χαρακτηρισμό, που απέδιδε κυρίως σε άλλους σκηνοθέτες όπως στον Φελίνι και στον Παζολίνι.

Στην επιτύμβια πλάκα του Αντρέι Ταρκόβσκι χαράχτηκε η επιγραφή: «Στον άνθρωπο, ο οποίος είδε έναν άγγελο». Όταν επισκέπτεσαι τον τάφο του, νομίζεις ότι μοιάζει με σκηνή από ταινία. Μερικές γλάστρες με λουλούδια είναι τοποθετημένες σ’ αυτό το ορθογώνιο κομμάτι της μαύρης γης, ένα δέντρο κλίνει προς την ταφόπλακα και ρίχνει ομοιόμορφα τα κιτρινισμένα φύλλα του στον τάφο, λευκά μαργαριτάρια στολίζουν τον σταυρό. Τα πετράδια αυτά τα είχε φέρει ο Σεργκέι Παραντζάνοφ, σπουδαίος σοβιετικός κινηματογραφικός σκηνοθέτης και σεναριογράφος.O Βιμ Βέντερς, ο μεγάλος δημιουργός του «Road movie», αφιέρωσε στον Ταρκόβσκι την ταινία του «Ο ουρανός πάνω από το Βερολίνο», τονίζοντας ότι αυτούς τους σκηνοθέτες ένωνε η προσοχή στη «διαρκή αλήθεια, η οποία ήταν παρούσα από την πρώτη ως την τελευταία κινηματογραφική εικόνα».Όπως πίστευε ο Ταρκόβσκι, ο κινηματογράφος πρέπει να προσφέρει τη δική του συνδρομή στην πορεία βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων στη γη. Όλες οι ταινίες του, αποδεικνύουν την αφοσίωσή του στην ιδέα αυτή.