Ένα
ιδιαιτέρως σημαντικό εύρημα εντοπίστηκε
και συνελέγη κατά τη διεξαγωγή της
επιφανειακής - γεωαρχαιολογικής έρευνας
που πραγματοποιείται σε θέσεις γύρω
από το ιερό της Ολυμπίας, στο πλαίσιο
του τριετούς ερευνητικού προγράμματος
με τίτλο «Ο πολυδιάστατος χώρος της
Ολυμπίας».
Συγκεκριμένα,
σε θέση παρακείμενη του ιερού της
Ολυμπίας με κατάλοιπα της ρωμαϊκής
εποχής, βρέθηκε πήλινη πλάκα με εγχάρακτη
επιγραφή. Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση
της συντήρησής της στο εργαστήριο της
ΕΦΑ Ηλείας, διαπιστώθηκε ότι διασώζει
13 στίχους από την ραψωδία ξ της Οδύσσειας
(ομιλία του Οδυσσέα στον Εύμαιο) και
σύμφωνα με την πρώτη εκτίμησή της
ερευνητικής ομάδας, μπορεί να χρονολογηθεί
στη ρωμαϊκή εποχή και πιθανώς πριν από
τον 3 ο αι. μ.Χ.
Παγκόσμιο
είναι το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ για
την ανακάλυψη μιας πήλινης πλάκας επί
της οποίας βρίσκονται 13 στίχοι από τη
ραψωδία Ξ της Οδύσσειας.
Το
ΒΒC αναφέρει τις εκτιμήσεις του ελληνικού
Υπουργείου Πολιτισμού, σύμφωνα με τις
οποίες η πήλινη αυτή επιγραφή ίσως να
συνιστά το αρχαιότερο γραπτό αρχείο
του ομηρικού έπους που έχει ποτέ βρεθεί
στην Ελλάδα.
Το
ραδιοτηλεοπτικό βελγικό δίκτυο RTBF κάνει
λόγο «Η ανακάλυψη της πλάκας του 3ου
αιώνα στην Ελλάδα, είναι ίσως το παλαιότερο
γραπτό δείγμα της Οδύσσειας».
«Η
παλαιότερη εκδοχή της Οδύσσειας του
Ομήρου» είναι ο τίτλος της ισπανικής
«La Vanguardia», η οποία αναφέρεται στο
περιεχόμενο των στίχων οι οποίοι
περιγράφουν την ομιλία του Οδυσσέα στον
Εύμαιο.
Από
την ερευνητική ομάδα επισημαίνεται το
γεγονός ότι εφόσον αυτή η προκαταρκτική
χρονολόγηση επιβεβαιωθεί κατά τη
συστηματική μελέτη της επιγραφής που
έχει ήδη αρχίσει, τότε η πήλινη πλάκα
θα διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο
γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που
έχει έρθει στο φως.
Αυτό
σημαίνει πως αποτελεί πέραν της
μοναδικότητάς της, ένα σπουδαίο
αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό
και ιστορικό τεκμήριο.
Η
ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού:
Κατά
την διεξαγωγή της επιφανειακής –
γεωαρχαιολογικής έρευνας, στο πλαίσιο
του τριετούς ερευνητικού προγράμματος
με τίτλο «Ο πολυδιάστατος χώρος της
Ολυμπίας», που πραγματοποιείται σε
θέσεις γύρω από το ιερό υπό τη διεύθυνση
της Δρ. Ερωφίλης-Ίριδας Κόλια, Προϊσταμένης
της ΕΦΑ Ηλείας σε συνεργασία με τους
καθηγητές Franziska Lang, Birgitta Eder, Andreas Vött και
Hans-Joachim Gehrke του Γερμανικού Αρχαιολογικού
Ινστιτούτου και των Πανεπιστημίων
Darmstadt, Tübingen και Frankfurt am Mainz, εντοπίστηκε
και συνελέγη ένα ιδιαιτέρως σημαντικό
εύρημα.
Συγκεκριμένα,
σε θέση παρακείμενη του ιερού της
Ολυμπίας με κατάλοιπα της ρωμαϊκής
εποχής, βρέθηκε πήλινη πλάκα με εγχάρακτη
επιγραφή. Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση
της συντήρησής της στο εργαστήριο της
ΕΦΑ Ηλείας, διαπιστώθηκε ότι διασώζει
13 στίχους από την ραψωδία ξ της Οδύσσειας
(ομιλία του Οδυσσέα στον Εύμαιο) και
σύμφωνα με την πρώτη εκτίμησή μας, μπορεί
να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή εποχή και
πιθανώς πριν από τον 3ο αι. μ.Χ.
Επισημαίνουμε
το γεγονός ότι εφόσον αυτή η προκαταρκτική
χρονολόγηση επιβεβαιωθεί κατά τη
συστηματική μελέτη της επιγραφής που
έχει ήδη αρχίσει, τότε η πήλινη πλάκα
θα διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο
γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που
έχει έρθει στο φως και αποτελεί πέραν
της μοναδικότητάς της, ένα σπουδαίο
αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό
και ιστορικό τεκμήριο.
Πρόκειται
αναμφισβήτητα για μια σπουδαία ανακάλυψη,
ιδιαίτερα συγκινητική για την αρχαιολογική
έρευνα και την ιστορία του τόπου. Η
επιγραφή στην πήλινη πλάκα που βρέθηκε
σε θέση με ρωμαϊκά κατάλοιπα σε μικρή
απόσταση από το Ιερό της Ολυμπίας,
διασώζει τους πρώτους 13 στίχους της
Ραψωδίας ξ της Οδύσσειας και σύμφωνα
με τα στοιχεία που έχει συλλέξει ως τώρα
η ερευνητική ομάδα, αποτελεί το παλαιότερο
σωζόμενο απόσπασμα των στίχων αυτών,
σε κάθε περίπτωση των στίχων 1-8, αλλά
και των στίχων 9-13, εφόσον επαληθευτεί
η προκαταρκτική χρονολόγηση της
επιγραφής.
Επίσης,
με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, είναι η
πρώτη φορά που εντοπίζεται απόσπασμα
της Οδύσσειας σε πήλινη πλάκα, ενώ η
ερευνητική ομάδα διερευνά το ενδεχόμενο
να πρόκειται για το παλαιότερο κείμενο
ομηρικών επών που έχει βρεθεί στον
ελληνικό χώρο (πλην οστράκων με 1-2
στίχους).
Όλα
τα παραπάνω τονίζουν την μεγάλη σημασία
του ευρήματος και την μοναδικότητά του
ως αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό
και ιστορικό τεκμήριο. Ωστόσο,
επαναλαμβάνουμε την επιφύλαξη που
διατυπώθηκε ήδη από την πρώτη ανακοίνωση
ότι όλα τα ανωτέρω αποτελούν τις πρώτες
εκτιμήσεις μας και δεν πρόκειται για
την τελική δημοσίευση της επιγραφής, η
οποία θα ακολουθήσει σε εύλογο διάστημα.
Παρακάτω
σας παραθέτουμε το κείμενο που βρέθηκε
στην αρχαία του μορφή καθώς και στην
μεταφρασή του:
|
-14-
|
Ἀὐτὰρ ὁ ἐκ λιμένος προσέβη τρηχεῖαν
ἀταρπὸν χῶρον ἀν᾿ ὑλήεντα δι᾿ ἄκριας, ᾗ οἱ Ἀθήνη πέφραδε δῖον ὑφορβόν, ὅ οἱ βιότοιο μάλιστα κήδετο οἰκήων, οὓς κτήσατο δῖος Ὀδυσσεύς. |
κι εκείνος, το λιμάνι αφήνοντας,
μέσ᾿ απ᾿ το λόγγο επήρε τ᾿ ορθό το μονοπάτι, που 'βγαζε στο δάσο, εκεί που του 'χε δείξει η Αθηνά το θείο πως θα 'βρισκε χοιροβοσκό, τι απ᾿ όλους τους δούλους του Οδυσσέα καλύτερα το βιος του αυτός γνοιαζόταν. |
|
5 |
τὸν δ᾿ ἄρ᾿ ἐνὶ προδόμῳ εὗρ᾿
ἥμενον, ἔνθα οἱ αὐλὴ ὑψηλὴ δέδμητο, περισκέπτῳ ἐνὶ χώρῳ, καλή τε μεγάλη τε, περίδρομος: ἥν ῥα συβώτης αὐτὸς δείμαθ᾿ ὕεσσιν ἀποιχομένοιο ἄνακτος, νόσφιν δεσποίνης καὶ Λαέρταο γέροντος, |
Μπρος στην καλύβα του τον πέτυχε
καθούμενο, και γύρα χτισμένον έβλεπες αυλότοιχο, στο ξέφαντο, μεγάλο, ψηλό, πανέμορφο᾿ σαν έφυγεν ο ρήγας του, τον είχεν ο θείος χοιροβοσκός μονάχος του σηκώσει για τους χοίρους, χωρίς η αφέντρα του κι ο γέροντας Λαέρτης να το ξέρουν, |
|
10 |
ῥυτοῖσιν λάεσσι καὶ ἐθρίγκωσεν
ἀχέρδῳ: σταυροὺς δ᾿ ἐκτὸς ἔλασσε διαμπερὲς ἔνθα καὶ ἔνθα, πυκνοὺς καὶ θαμέας, τὸ μέλαν δρυὸς ἀμφικεάσσας: ἔντοσθεν δ᾿ αὐλῆς συφεοὺς δυοκαίδεκα ποίει πλησίον ἀλλήλων, εὐνὰς συσίν: ἐν δὲ ἑκάστῳ |
από τις πέτρες που κουβάλησε᾿ κι
είχε ψηλά καρφώσει αγριαχλαδιάς κλωνάρια, κι έξωθε πυκνά παλούκια μπήξει ως πέρα από βαλανιδόκλαρα, τη φλούδα βγάζοντας τους. Και στην αυλή είχε μάντρες δώδεκα μια πλάι στην άλλη χτίσει, να 'χουν οι χοίροι να κοιτάζουνται᾿ στην κάθε μια βρίσκονταν |
