Που πάει η μουσική όταν δεν την ακούμε πια ; Από το 1987 η καλύτερη Ελληνική Ραδιοφωνική Παραγωγή όλων των εποχών! Με τον Μενέλαο Καραμαγγιώλη

Αυτό ήταν το ερώτημα που έθεσε για πρώτη φορά το 1987 ο τίτλος της εκπομπής του Μενέλαου Καραμαγγιώλη από τη συχνότητα του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Η απάντηση ερχόταν κάθε φορά με παιδικές φωνές που βιαζόταν να απαντήσουν ναζιάρικα, με αφέλεια αλλά και με τη σιγουριά των παιδιών: “Παντού...πουθενά...όπου να `ναι”.

Ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης είναι ραδιοφωνικός παραγωγός της εκπομπής “Πού πάει η μουσική όταν δεν την ακούμε πια;” στο Τρίτο Πρόγραμμα του “Αυτόματου Τηλεφωνητή” και σκηνοθετεί τη σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ “Συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους”.

Ο Χατζιδάκις με ανακάλυψε λέει ο ίδιος από το «Πού πάει η μουσική όταν δεν την ακούμε;» που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Βγήκαμε να φάμε μαζί με τον Γκάτσο και μου έκαναν ανάκριση. Έγινα μέλος μιας παρέας «αναρχικών» που ήταν ο Κούνδουρος, ο Χατζιδάκις και ο Μαμαγκάκης, και κάθε τόσο έμπαιναν και κάποιοι άλλοι. Βρισκόμασταν και κάναμε σκανταλιές. Στον Χατζιδάκι δεν έπαψα ποτέ να μιλάω στον πληθυντικό. Αλλά τις σκανδαλιές που κάναμε θα τις έκανα μόνο με έναν συμμαθητή μου. Ακόμα κι όταν κάναμε πιο σοβαρά πράγματα, τα χειριζόμασταν με έναν τρόπο εφηβικό.

Καθώς η κρυψώνα της μουσικής είναι δυσεύρετη, οι ακροατές του Τρίτου περίμεναν κάθε βδομάδα επί δεκαετίες να ακούσουν την απάντηση σε αυτή την παλιά απορία του Φελίνι που ξέφυγε από τη μεγάλη οθόνη και έγινε μια μοναδική εκπομπή, απάγκιο στα δύσκολα κυριακάτικα απόβραδα.

Και υπήρχε πάντα μια διαφορετική απάντηση στο ερώτημα του τίτλου έτσι όπως το ένα τραγούδι ακολουθούσε το άλλο, φωτίζοντας το διαφορετικά. Έτσι όπως τα λόγια και οι στίχοι τους συνέθεταν από την αρχή καινούρια λόγια και στίχους ανακαλύπτοντας κάθε φορά μια νέα εκδοχή. Έτσι όπως έδεναν μουσική και λογοτεχνικά αποσπάσματα, για να δημιουργήσουν μια “κινηματογραφική” ταινία, χωρίς εικόνα βέβαια, μα με δυνατό σενάριο, έναν ήρωα αφηγητή και προπάντων ένα υπέροχο soundtrack

Για πολλά χρόνια πίστευα ότι τις ραδιοφωνικές εκπομπές δεν τις άκουγε κανείς και αυτό μου έδινε την ελευθερία να τολμάω. Έτσι, λοιπόν, οι ταινίες που δεν μπορούσα να γυρίσω, οι ιστορίες που δεν μπορούσα να ζήσω, τα ντέρτια που είχα ως νέος, έβρισκαν τρόπο έκφρασης μέσα από αυτές το ραδιόφωνο. Κάθε εκπομπή έχει μία ιστορία κι ένα ολοκληρωμένο κινηματογραφικό σενάριο. Σαν το σάουντρακ μιας ταινίας που είναι φτιαγμένο για να σε κάνει να φαντάζεσαι τη δική σου ταινία, να βάζεις τις δικές σου εικόνες.Έκανα εκπομπές με άγνοια κινδύνου και με θράσος του τύπου «αφού κανένας δεν τις ακούει, ας τολμήσουμε».

Όταν ήρθε ένας νέος διευθυντής και θέλησε να τις σταματήσει, ετοίμασα μια αποχαιρετιστήρια εκπομπή. Άρχισαν να παίρνουν τηλέφωνα και έφτασαν 300 άτομα στην ΕΡΤ να διαμαρτυρηθούν για το τέλος της. Εκεί συνειδητοποίησα ότι υπάρχει ένα ετερόκλητο κοινό που την άκουγε, από ένα μοναστήρι που την έβαζε στα ηχεία για να ακούγεται στο προαύλιο μέχρι έναν οδηγό νταλίκας. Τα επόμενα χρόνια οι εκπομπές αυτές απέκτησαν μεγαλύτερο και πιο φανατικό κοινό.

Πώς τα καταφέρνεις και οι εκπομπές αυτές είναι χωρίς ημερομηνία λήξεως;
Μ’ αρέσει να ακούω πως οι εκπομπές αυτές δεν έχουν ημερομηνία λήξης κι ας είναι ψέμα. Σκεφτόμουν με τρόμο ότι τρία χρόνια τώρα γίνονταν επαναλήψεις εκπομπών δεκαετίας και βάλε με μουσικές και λόγια της εποχής εκείνης. Ευτυχώς αυτές οι εκπομπές -όπως και οι ταινίες- αυτονομούνται κι έχουν μια δική τους ζωή και παρουσία. Τις πιο πολλές φορές ακούγοντας παλιές εκπομπές, που επαναλαμβάνονται από το Τρίτο, εκπλήσσομαι κι εγώ σαν να τις ακούω για πρώτη φορά. Δεν είναι μάλλον ότι κινδυνεύει η μνήμη μου και αλτσαχαϊμεριάζω· είναι που κάθε εκπομπή όταν φτιάχνεται περιέχει ένα δικό της αυτόνομο και περίπλοκο σύμπαν που μέσα του μπορείς να βρεις καταφύγιο και απαντήσεις.

Πού το αποδίδεις;

Είναι που δε φοβήθηκα να βάζω παρά μόνο τα τραγούδια και τα λόγια που αγαπάω. Και μόνο αυτά. Κι όσα αγαπάμε αληθινά, δύσκολα παλιώνουν. Γίνονται διαχρονικά. Δεν το ξέρω αυτό την ώρα που ετοιμάζω το σενάριο της κάθε εκπομπής. Αφήνω να με οδηγεί κάθε φορά η ιστορία και ο ήρωας και η μουσική και με πάνε σε άγνωστα μονοπάτια που, αλλιώς, μάλλον θα είχα διστάσει να φτάσω. Για αυτό θεωρώ πως οι συγκεκριμένες εκπομπές δεν μου ανήκουν: ζουν μια δική τους ζωή και ανήκουν εξίσου στο Τρίτο Πρόγραμμα (ελπίζω κι εύχομαι να συνεχίσει να είναι νεραϊδοχώρι) και κυρίως ανήκουν στους ακροατές τους που τις οικειοποιούνται με έναν ιδιότυπο και συγκινητικό τρόπο από όταν τις άκουγαν σε κασέτες έως τώρα που μπορούν να τις βρίσκουν στο διαδίκτυο.

Ήταν πιο δύσκολο τώρα μετά από τόσα χρόνια που είχες να φτιάξεις εκπομπή ή είναι σαν το ποδήλατο και δεν ξεχνιέται;

Τα χρειάστηκα ετοιμάζοντας την πρώτη εκπομπή αυτού του κύκλου. Σαν να ήταν η πρώτη φορά που κάνω ραδιόφωνο. Την ετοίμαζα γεμάτος αμφιβολίες. Στο δρόμο για το στούντιο σκεφτόμουν ότι κάνω λάθος που επιμένω κι ότι μάλλον αυτό το παιχνίδι έχει τελειώσει για μένα μετά από τόσο μεγάλη απουσία. Το ανηφοράκι της ΕΡΤ έμοιαζε τελείως διαφορετικό, ο διάδρομος του Τρίτου άδειος, τα στούντιο (που σχεδίασε ο σπουδαίος καλλιτέχνης Μιχάλης Κατζουράκης στα μέσα του προηγούμενου αιώνα) μου φάνηκαν παρατημένα.

Και μόλις άναψε το κόκκινο «Εκπομπή»;

 
Μου κόπηκαν τα πόδια όπως πάντα. Όταν όμως άρχισε να στήνεται η εκπομπή, με τον μάγο ηχολήπτη Γιάννη Γιαλίνη, ένιωσα πως δεν είχα σταματήσει ποτέ να ηχογραφώ, πώς δεν έχει αλλάξει ο αιώνας, πως όπου να ‘ναι θα 'ρθει ο Χατζιδάκις να πει παρατηρήσεις και να βάλει φιτιλιές κι ο Σφέτσας κι οι παλιοί ηχολήπτες του Τρίτου που μου έμαθαν να κάνω ραδιόφωνο. Έχω ζήσει το ραδιόφωνο από όταν γινόταν με δίσκους lp και κασέτες και μαγνητοταινίες -που τις κολάγαμε με λευκή ταινία, με το χέρι- έως τα cd και τον νέο ψηφιακό και ιντερνετικό κόσμο. Η τεράστια αυτή αλλαγή, που αν την αναλογιστείς σε αφήνει άφωνο, δεν φρενάρει σε τίποτα τη μαγική και ψυχοτρόπα δύναμη του ραδιοφώνου που μπορεί να συνδυάζει όλα τα παρελθοντικά στοιχεία και να τα εντάσσει δημιουργικά σε κάθε νέα τεχνολογία.

Έχω εκατοντάδες κασέτες με ραδιοφωνικές εκπομπές του Μενέλαου Καραμαγγιώλη από το πάλαι ποτε Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, με τον θρυλικό – πλέον – τίτλο:«Πού πάει η μουσική όταν δεν την ακούμε πια;».

Ανυπομονούσα να έρθει το απόγευμα της Κυριακής – στις αρχές της δεκαετίας του ’90 - για να ακούσω την κάθε φορά υπαρξιακού περιεχομένου εκπομπή του, με απίθανα θέματα και μουσικές εξαίσιες και την θεωρώ την καλύτερη Ελληνική Ραδιοφωνική Παραγωγή όλων των εποχών! 

Link για να ακούσεις εκπομπές του: 

https://vimeo.com/pausilyponfilms

https://archive.org/details/PouPaeiIMousikiOtanDenThnAkoumePia

https://archive.org/details/190703

https://www.pausilypon-films.gr/radio-shows/

Πηγές : 

https://tsalapetinos.blogspot.com/2014/03/blog-post_16.html

https://www.lifo.gr/print/athinaioi/178637/menelaos-karamaggiolis-den-ksero-ti-tha-pei-perithorio-ti-tha-pei-apagoreymenos-erotas

O φιλοσοφικός ποιητικός σκηνοθέτης Τερενς Μαλικ ξαναχτυπά με την νέα του Οσκαρική ταινία Α Hidden Life

Ο Terrence Frederick Malick, γεννήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 1943 και είναι Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός κινηματογραφικών ταινιών και καθηγητής φιλοσοφίας.

Song To Song (2017)

Σε μία σταδιοδρομία πάνω από 40 ετών ο Μάλικ έχει σκηνοθετήσει μόλις 9 ταινίες μεγάλου μήκους (συμπεριλαμβάνοντας 1 ντοκιμαντέρ), και οι ταινίες του θεωρούνται αριστουργήματα από πολλούς.Γυρίζει ταινίες σε τόσο αραιά διαστήματα που κανείς αναρωτιόταν ενδιάμεσα αν ζει ή αν πέθανε, εξαιτίας και της παροιμιώδους αποχής του από συνεντεύξεις, φωτογραφήσεις, κοσμικές εκδηλώσεις – από κάθε είδους κοινωνικής ζωής γενικώς.

Ο Μάλικ ξεκίνησε την καριέρα του σκηνοθετώντας τις ταινίες Badlands (1973) και Days of Heaven (1978), οι οποίες έλαβαν διθυραμβικές κριτικές.

Badlamds (1973)

Το Badlands (1973), με τον Μάρτιν Σιν και τη Σίσι Σπέισεκ,είναι ένα γλυκό και συνάμα βίαιο οδοιπορικό στην ταραγμένη ψυχή δύο σφόδρα αντικοινωνικών και ερωτευμένων νέων, που προβαίνουν σε αλλεπάλληλες δολοφονίες. Δύο φυγάδες που σκηνοθετούν την αυτοκτονία τους, σκορπούν τον θάνατο και κυνηγιούνται αλύπητα ως το προδιαγεγραμμένο τους τέλος. Μία ελεγεία θανάτου, μυστηρίου, παράνοιας και αγάπης στα υπέροχα τοπία της Νότιας Ντακότα και της Μοντάνα, ένα διαλεκτικό ξαδερφάκι του Bonnie and Clyde.

Days Of Heaven (1978)

Το Days of Heaven, με βασικό πρωταγωνιστή τον, νεανία τότε, Ρίτσαρντ Γκιρ. Για μία ακόμη φορά, ο Μάλικ διηγείται την απελπισμένη διαδρομή ενός περιθωριακού ζευγαριού που εξ υφαίνει ένα σχέδιο για να πιάσει την καλή, με δυσάρεστη (εννοείται) κατάληξη.

Οι πειραματισμοί του Μάλικ στο μοντάζ, στους φακούς και στα κάδρα χαρίζουν ένα σπάνιας ομορφιάς οπτικό αποτέλεσμα, το οποίο ανταμείβεται με Όσκαρ Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης και Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών, αλλά δεν κερδίζει, σε πρώτο τουλάχιστον χρόνο, την αγάπη του κοινού.

The New World (2005)

Ενώ λοιπόν ο Μάλικ θεωρείται από τα μεγάλα ανερχόμενα αστέρια του αμερικάνικου arthouse ανεξάρτητου σινεμά, πραγματοποιεί ένα απονενοημένο διάβημα: εξαφανίζεται από τους πάντες και τα πάντα. Για να γίνουμε ολίγον πιο συγκεκριμένοι, ενώ ο Μάλικ βρισκόταν στο στάδιο του preproduction για την τρίτη του ταινία, με τίτλο Q, μετακομίζει αιφνιδίως στο Παρίσι, εγκαταλείποντας προσωρινά τη σκηνοθεσία, αρκούμενος στη συγγραφή σεναρίων. Χρειάστηκε να περάσουν 20 ολόκληρα χρόνια για να επιστρέψει ο Μάλικ στη σκηνοθεσία και μάλιστα, με τρόπο θριαμβευτικό.

The Red Thin Line (1998)

Η Λεπτή κόκκινη γραμμή (1998) απέσπασε 7 οσκαρικές υποψηφιότητες, κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο στην Μπερλινάλε και καθιερώθηκε ως μία από τις εμβληματικότερες ταινίες των 90’s. Και το 2005 σκηνοθέτησε το The New World (2005), το οποίο αρχικά έλαβε μικτές κριτικές αλλά έπειτα γνώρισε μεγάλη κριτική αναθεώρηση.

Tree of Life - Opening scene - Universe Sequense - Lacrimosa 18:37 min

Το 2011, ο Μάλικ σκηνοθέτησε το κομψοτέχνημα συμπαντικών διαστάσεων Το Δέντρο της Ζωής, με all-star καστ (Κρίστιαν Μπέιλ, Ράιαν Γκόσλινγκ, Κέιτ Μπλάνσετ, Νάταλι Πόρτμαν κλπ) το οποίο κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, έλαβε υποψηφιότητες για 3 Όσκαρ (συμπεριλαμβανομένου Καλύτερης Ταινίας) και το και συχνά κατατάσσεται ως μια από τις καλύτερες ταινίες του 21ου αιώνα.

To The wonder (2012)

Τα επόμενα χρόνια, σκηνοθέτησε τις πειραματικές ταινίες Το The Wonder (2012), Knight of Cups (2015) και Song to Song (2017), οι οποίες αρχικά έλαβαν μικτές ως αρνητικές αντιδράσεις, αλλά θεωρούνται αριστουργήματα από μερικούς.

Knight Of Cups (2015)

Τα τελευταία χρόνια πάντως, αυτός ο πιο εικαστικός, φιλοσοφικός και υπερβατικός «ποιητής της οθόνης», εμφανίζεται όλο και πιο συχνά μέσω των ταινιών του, οι οποίες μπορεί να μην έχουν την έντονη απήχηση που είχαν τα παλαιότερα αριστουργήματά του, πάντα όμως προσφέρουν πλάνα μοναδικής έμπνευσης και αισθητικής που σε κάνουν να ξεχνάς ότι εντός τους περιφέρονται μερικοί από τους πιο διάσημους σταρ του πλανήτη - από τον Μάρτιν Σιν και την Σίσι Σπέισεκ του Badlands, τον Ρίτσαρντ Γκιρ και τον Σαμ Σέπαρντ του Days of Heaven μέχρι τον Σον Πεν και τον Μπραντ Πιτ του The Tree of Life των πιο πρόσφατων ταινιών.

Voyage Of Time - Trailer (2016)

Στο Φεστιβάλ της Βενετίας του 2015 έκανε την πρεμιέρα του το μοναδικό ντοκιμαντέρ έως τώρα του Μάλικ το Voyage of Time, μία ταινία που ο ίδιος ο Μάλικ χαρακτήρισε «όνειρο ζωής που γίνεται επιτέλους πραγματικότητα». Οι απαρχές του κόσμου, το μυστήριο της γέννησης και το δέος μπροστά στον θάνατο παρελαύνουν με τον γνώριμο ποιητικό τρόπο μέσα από τον φακό του Μάλικ, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι η ταινία κυκλοφόρησε σε δύο βερσιόν: α) την ΙΜΑΧ 40λεπτη, στην οποία χρέη αφηγητή έχει ο Μπραντ Πιτ και β) τη μεγάλου μήκους γυρισμένη σε φιλμ 35mm, στην οποία τον ρόλο του αφηγητή κατέχει η Κέιτ Μπλάνσετ. Τα θέλγητρα του Voyage of Time δεν τελειώνουν εδώ, πάντως, καθώς ο Ένιο Μορικόνε ενώνει εκ νέου τις δυνάμεις του με τον Μάλικ, σχεδόν σαράντα χρόνια μετά το Days of Heaven.

A Hidden Life (2019)

Στα 76 του πλέον, ο μεγάλος Αμερικανός σκηνοθέτης, επιστρέφει στο Φεστιβάλ των Καννών εννέα χρόνια μετά το «Το δέντρο της ζωής» (The Tree of Life), με τη νέα του ταινία που έχει τίτλο "A Hidden Life" (Μια κρυμμένη ζωή) και αφηγείται την ιστορία του Αυστριακού αντιρρησία συνείδησης Φραντζ Γιάγκερστάτερ στη δίνη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Το πρώτο trailer που βγήκε ήδη είναι ένα trailer που καλλιεργεί την ψυχή για μεγάλες συγκινήσεις.

Το Hidden Life σημαίνει κρυφή ζωή και μιλά για τη ζωή ενός ζευγαριού τον Φραντς και την Φραντσίσκα, οι δύο πρωταγωνιστές της ιστορίας, ζουν στην Αυστρία, είναι ερωτευμένοι, οι μέρες τους προχωρούν προς ένα φυσιολογικό μέλλον. Μέχρι που ξεκινά ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος. Για την ακρίβεια λίγο πριν ξεκινήσει.

Είναι τότε που ο Χίτλερ δίνει διαταγή στις υποτελείς του Δυνάμεις του Άξονα να στρατολογήσουν τους άντρες τους και να τους ετοιμάσουν για πόλεμο απέναντι σε κάθε μη Άριο και σε όποιον αρνείται να τιμωρήσει τους μη Άριους.

Κάθε σπίτι στην Αυστρία ακούει το χτύπημα του ναζισμού. Ο Φραντς όμως, σε αντίθεση με την πλειοψηφία, αρνείται να χαρίσει την ψυχή του στην πολεμική μηχανή του Χίτλερ, αρνείται να ταχθεί με την πλευρά του Τρίτου Ράιχ

Το κάνει γνωρίζοντας ότι ζει σε εποχές που δεν υπάρχουν περιθώρια για αρνήσεις, για αντίσταση. Φυσικά συλλαμβάνεται και οδηγείται σε φυλακή, σε απομόνωση. Και βιώνει βασανιστήρια μέχρι να έρθει η μέρα που θα τον στήσουν στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Πρόκειται για μια επική απεικόνιση εσωτερικής δύναμης ενός ανθρώπου, ενός ανθρώπου που υπήρξε πραγματικά. Ο Φραντς Γιεγκερστέτερ τέθηκε απέναντι στο δόγμα του Τρίτου Ράιχ και πλήρωσε με τη ζωή του γι΄αυτό. Γνώριζε ότι ήταν απίθανο να επιζήσει για να περιγράψει τα όσα πέρασε. Γνώριζε ότι θα άφηνε τα παιδιά του ορφανά. Αλλά δε γινόταν διαφορετικά.

Όπως λέει και στο trailer «δε μπορώ να κάνω κάτι στο οποίο δεν πιστεύω». Ο Γιεγκερστέτερ ανακηρύχθηκε μάρτυρας από την Καθολική Εκκλησία όταν πια είχε τελειώσει ο πόλεμος, αλλά το πιο όμορφο αγίασμα το βρίσκει από τη σκηνοθετική φιλοσοφία και την πραγμάτωση του Τέρενς Μάλικ.

Κριτικοί και κοινό στις Κάννες έφυγαν ψυχικά συγκλονισμένοι από την αίθουσα όταν τελείωσε η ταινία.

Το Hidden Life αναμένεται να βγει στις ελληνικές αίθουσες στα μέσα Δεκεμβρίου με στόχο να δει κατάματα τα επόμενα Όσκαρ καθώς Ο Τέρενς Μάλικ βρίσκει αυτή τη χρυσή ισορροπία αν λάβουμε υπ΄όψιν τις κριτικές και ακόμα περισσότερο το trailer.

O Terrence Malick είναι ο μοναδικός εν ζωή ποιητικός σκηνοθέτης που μπορεί να συγκριθεί με τον Stanley Kubrick και τον Andrei Tarkovsky.

A Hidden Life - Trailer (2019)

o Αύγουστος της ποίησης

Έφτασε αυτός ο μήνας του καλοκαιριού, που πάντοτε, για κάποιο λόγο υπέρκειται των άλλων. Ίσως φταίει ο φόβος για το τέλος του καλοκαιριού, ίσως ο Αύγουστος να μένει στο μυαλό μας σαν μια τελευταία ευκαιρία να γίνουν όλα εκείνα που βάζαμε σε παύση τους μήνες που προηγήθηκαν. Όπως και να έχει ο Αύγουστος έχει την τιμητική του και στην ποίηση . Και για να είμαστε ειλικρινείς , είναι ο καλύτερος τρόπος να μιλήσει κανείς για αυτόν τον «ξεχωριστό» μήνα , που θα μπορούσε από μόνος του να είναι ένα νέο καλοκαίρι, στην απόπνοια του καλοκαιριού .

Παντελής Θαλασσινός - Αύγουστος είναι

Τον Αύγουστο είτε επειδή είναι τελευταίος μήνας του καλοκαιριού είτε επειδή θεωρητικά έχουμε το την πιο λαμπρή πανσέληνο είτε γιατί οι περισσότεροι είναι σε μια ευφορία ξενοιασιάς λόγω των διακοπών τους έχουμε μια έξαρση ρομαντισμού και κατά συνέπεια ποίησης.

Ορφέας Περίδης - Αύγουστος

Επέρχεται μια αιφνίδια, καταφανώς ανεξήγητη αναστάτωση. Μια βίαιη έκρηξη συναισθημάτων, μια έκρηξη ενθουσιασμού. Οι άνθρωποι αρχίζουν να ενδιαφέρονται για τα γοτθικά κτίρια και την ενδοσκόπηση και μια σειρά ασήμαντα πράγματα που μέχρι αυτή την στιγμή περνούσαν απαρατήρητα όπως οι μελισσούλες π.χ.

Εντελώς ξαφνικά αποκτούν νευρώσεις και γίνονται μελαγχολικοί· αρχίζουν να θαυμάζουν τις ανεξήγητες εκφάνσεις του διανοητικού αυθορμητισμού. Σημειώνεται μια γενική απομάκρυνση από την υφιστάμενη συμμετρική, καλαίσθητη, άψυχη κατάσταση πραγμάτων.

Δεν χωρεί αμφιβολία πως κάτι σημαντικό πρέπει να συμβαίνει, για να σημειωθεί μια τόσο μεγάλη στροφή της συνείδησης: από την ιδέα ότι υπάρχουν οικουμενικές αλήθειες, οικουμενικοί κανόνες για την τέχνη, προς μιαν ολότελα διαφορετική στάση απέναντι στη ζωή και απέναντι στη δράση.

Ελλη Πασπαλά - Αύγουστος 

Αναμφίβολα κάτι συνέβη. Ρωτώντας τι, μαθαίνουμε ότι τον Αύγουστο σημειώνεται μια μεγάλη στροφή προς την κατεύθυνση του αισθηματισμού, ότι επικράτησε ένα αιφνίδιο ενδιαφέρον για το πρωτόγονο και το απόμακρο —το απόμακρο τόσο σε χρονικό, όσο και σε χωρικό επίπεδο—, ότι επήλθε μια υπερεκχείλιση της νοσταλγίας για το άπειρο. Κάτι λέγεται για τη «συγκίνηση που ανακαλείται μες στη γαλήνη»· κάτι λέγεται —μα δεν είναι σαφές τι έχει αυτό να κάνει με όσα προανέφερα— για τα μυθιστορήματα του Scott, τις συνθέσεις του Schubert, τον Delacroix, για τις υπερφυσικές ιδιότητες, τον θαυμασμό για την ανήμερη διάνοια, τους παρανόμους, τους ήρωες, τον αισθητισμό, την αυτοκαταστροφή.

Έχουμε λοιπόν ένα πανηγύρι αντίστοιχο του καρναβαλιού , μια λαχτάρα για την όποια φυσική ζωή, αντίθετη προς την συμβατικότητα την νοσταλγία για τα περασμένα, την διάθεση προς την μελαγχολία.

Τελειώνω με το ερωτικό συναίσθημα, που παίρνει τον μήνα Αύγουστο μια ξεχωριστή θέση με διάφορες μορφές ανάμεσα στα ρομαντικά μοτίβα: την μορφή της θλίψης, της απογοήτευσης, της απόγνωσης.

Για τον ρομαντισμό δεν υπάρχει ευτυχισμένος έρωτας: η κακία του ανθρώπου, η κακία της κοινωνίας, η κακία της μοίρας, θα ’ρθει σε κάποια στιγμή να χωρίσει τους ερωμένους, να στήσει φραγμούς στην ένωσή τους, να καταστήσει δυστυχισμένο τον έναν τουλάχιστον από τους δυο. Η ερωτική δυστυχία είναι από τα πιο μόνιμα θέματα του ρομαντισμού.

Ο Κωσταντίνος Καβάφης συγκινείται από τον Αύγουστο και γράφει στο ποίημά του «Μακρυά»:
Δέρμα σαν καμωμένο από γιασεμί… Εκείνη του Αυγούστου – Αύγουστος ήταν; – η βραδιά… Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια ήσαν, θαρρώ, μαβιά…
Α ναί, μαβιά∙ ένα σαπφείρινο μαβί, που ακόμα δε μ΄αφήνει ο Αύγουστος να λησμονήσω». Ο Καβάφης καταγράφει μια από τις πρώτες του ερωτικές μνήμες με συνοπτικό τρόπο συνδυάζοντας στο μυαλό του τον Αύγουστο με τον έρωτα και την ερωτική επιθυμία.

Ο νομπελίστας ποιητής μας, Οδυσσέας Ελύτης, αφιερώνει στο μήνα το ομώνυμο ποίημά του «Ο Αύγουστος», που συμπεριλήφθηκε στη συλλογή του «Τα Ρω του Έρωτα». Αλλά και σε πολλά άλλα ποιήματά του πολύ συχνές είναι οι αναφορές στις οπτικές και ηχητικές εικόνες του όγδοου μήνα.

Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά
Κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά
Αύγουστε μήνα και Θεέ σε σέναν ορκιζόμαστε
Πάλι του χρόνου να μας βρεις στο βράχο να φιλιόμαστε
Απ΄την Παρθένο στον Σκορπιό χρυσή κλωστή να ράψουμε
Κι έναν θαλασσινό σταυρό στη χάρη σου ν΄ανάψουμε
Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά
Κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά.
(Τα Ρω του Έρωτα).

Καθώς και στους προσανατολισμούς του αναφέρεται στη Σελήνη του Αυγούστου.
…Σαν να μόνο τα ονειρεύεται η Σελήνη
μα πραγματικά τα βλέπει εκείνη.
Και την ώρα που κλαίμε ή τα μάτια κλείνουμε να φανταστούμε τι
γραμμένο ακόμη απομένει κατακέφαλά μας να βρει
αναστεναγμός ακούγεται άλλος
κι από κει που πηγάζουνε οι ροδώνες
μια δροσιά μυριστική με συνοδεία κιθάρας χύνεται.
Ποταμός του Αυγούστου μες στις πεδιάδες.
Πού και πού επιπλέον σπίτια και συστάδες ανθρώπων που μισούνται
κι ερωτεύονται κάτω από τις φιστικιές ανάβουν
τα πάλαι ποτέ φιλιά
ξανά και ξανά στις μύτες των ποδιών ο ίδιος όρκος
και τα ίδια εναντίον της μοίρας λόγια πικρά…

Η Λούλα Αναγνωστάκη, θεατρική συγγραφέας και από τις σπουδαιότερες γυναικείες μορφές των ελληνικών γραμμάτων, αναφέρει στο ποίημα – Χάθηκα μες στη ζωή μου 

Αύγουστος, φώτα στην παραλία
τα πλοία φεύγουν για τα νησιά.
Φεύγουν οι φίλοι, φεύγουν τα πλοία.
Με γέλασες και είναι αργά.

Ήρθε ο Σεπτέμβρης, ήρθε ο χειμώνας
στην παραλία τη σκοτεινή.
Χάθηκα μέσα στη ζωή μου,
χάθηκες μέσα στη βροχή…

Ο Μάνος Ελευθερίου γράφει το ερωτικό – Παραμονές Δεκαπενταύγουστου –

Σαν τη λαίδη Μακμπέθ σε υπνοβασία
πιτσιλισμένη απ’ τον ασβέστη
στα μαλλιά και το φόρεμα.

Και τα δωμάτια μοσχοβολούσαν
παραμονές Δεκαπενταύγουστου.
Οι φωτιές της ροδιάς. Η αυλή με τη βρύση.
Τα μυρμήγκια που τρέχουν για να γλιτώσουν.
Τα σκούπιζες και τα ‘ριχνες στο κηπάκι
για να σωθούν.

Ωρα έξι το απόγευμα και μάζευες
την άγκυρα να ελευθερωθεί το σπίτι.

Ο Κώστας Κρυστάλλης, Έλληνας ποιητής και πεζογράφος της Νέας Αθηναϊκής σχολής, με την ιδιαίτερη γλώσσα του περιγράφει.

Κι’ απ’ όλα αυτά τα ονείρατα κι’ από τους πόθους όλους
Εφύτρωσε έναν Αύγουστο, σαν,παραδείσου κρίνος,
Που εγιόμωσε όλαις ταις καρδιαίς απ’ τη μοσχοβολιά του.
Την είδε ο ήλιος την αυγή που πρόβαλλε, ‘ςτήν πλάση
Κ’ έσκυψε και την φίλησε, κι’ απ’ το φιλί του εκείνο
Έβαψαν τα μαλλάκια της χρυσά, γιομάτα λάμψη.

Ο Γιόζεφ (Ιωσήφ) Αλεξάντροβιτς Μπρόντσκι, ρώσος ποιητής, κριτικός και μεταφραστής και βραβευμένος με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1987, μιλάει για τους εραστές του Αυγούστου.

Οι εραστές τ’ Αυγούστου,
οι εραστές τ’ Αυγούστου με λουλούδια στα χέρια έρχονται,
τ’ αόρατα καλέσματά τους τραβούν στις αυλές,
οι εραστές τ’ Αυγούστου με κόκκινα πουκάμισα και μισάνοιχτα στόματα
τρεμοσβήνουν στα σταυροδρόμια,
εξαφανίζονται στα σοκάκια,
τρέχουν στις πλατείες.
Στους εραστές τ’ Αυγούστου
αχνοφέγγουν στη βραδινή ατμόσφαιρα
οι ερυθρόλευκες γραμμές των κεντημένων λουλουδιών πάνω
στα πουκάμισά τους,
φωτίζονται τ’ ανοιχτά παραθύρια στις σκοτεινές αυλές
κι αυτοί όλο πηγαίνουν κι όλο τρέχουν σε κάποιο κάλεσμα.

Ο Γίαννης Ρίτσος, από τους σημαντικότερους έλληνες ποιητές μας παραδίδει το πιο δικό του – Μεσημέρι Αυγούστου –

Πίσω απ’ τις γρίλιες είναι το μεγάλο μεσημέρι.
Τα σκόρπια σπίτια κάτασπρα, κ’ ένα κόκκινο
κάτω απ’ το λόφο. Λίγο πιο πάνω, ξέρουμε,
είναι η μεγάλη ασβεστωμένη μάντρα. Από κει
κατεβαίνει η δροσιά προς τους ευκάλυπτους, κ’ ένα άρωμα
από σάπια ροδάκινα σωριασμένα στο δρόμο.
Άξαφνα τα τζιτζίκια σώπασαν. Δυο ηλιοκαμένα σώματα
στ’ άσπρα σεντόνια. Βγάλε και το δαχτυλίδι σου –
μου πιάνει ένα δικό μου χώρο στο μικρό σου δάχτυλο.

Ο Νάνος Βαλαωρίτης, ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας γράφει:

Πες μου, που πήγε ο Αύγουστος με τα καμπαναριά του,
το γέλιο που γέμιζε το σπίτι με βροχή.
Τώρα μας δίνει ο άνεμος γυμνή την αγκαλία του.
ως πρόσωπο που σκέπασε το μάρμαρο τη γη.
Πόσα σβησμένα βλέμματα κοιτάνε όταν κοιτάς
πόσα δεμένα στόματα μιλάνε όταν μιλάς.

Και τέλος, ο Νίκος Καββαδίας, στο ποίημά του «Federico Garcia Lorca», εκφράζει την οδύνη του για τον χαμό του σπουδαίου δραματουργού, που δολοφονήθηκε μήνα Αύγουστο.

Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό
και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφώρι
Αύγουστος, ήτανε δεν ήτανε θαρρώ,
τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι.

Κάτω από τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές
και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια
τιε νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές,
τότες που σε έφεραν κατσίβελε, στη μπόλια

Αύγουστος - Νίκος Παπάζογλου